در بررسی اصول اعتقادی پنج گانه همواره برایم سوال بود که چرا از بین این همه اصل اخلاقی مهم، تنها عدالت به عنوان یکی از اصول دین مطرح است؟

همانطور که می دانید اصول پذیرش اسلام از منظر شیعه بر پنج مورد است: توحید، معاد، نبوت، امامت و عدل. برای هر انسانی بدیهی است که توحید و معاد باید اصول اولیه پذیرش دین باشند. پیامبر و امامان نیز پیشروان دین هستند و ضرورت وجود اصولی آن ها برای تکمیل دین برایم روشن بود. اما چرا عدل؟ سوال اینجاست که از بین تمام خصوصیت های اخلاقی مثبت و صفات خداوند چرا عدالت به عنوان اصل پذیرش دین انتخاب شده است؟

تفهیم بودم که عدالت اوج ظهور اخلاق در یک انسان است. برای مثال از بین تمام خصوصیت های اخلاقی بی نظیر مولا علی (ع) عدالت او رنگ و بوی دیگری دارد و علی (ع) به عدالتش مشهور است. اما همین هم قانع کننده نبود. از بین این همه خصوصیت اخلاقی زیبای مولا، چرا عدالت شاخصه اصلی اوست؟

یک انسان حکیم در یک سخنرانی مطلبی را مطرح کرد که جرقه ای در ذهن من روشن شد. خلاصه گفته ایشان این بود که صلح بسیار خوب است. اما صلح با عدالت. نتیجه گیری این است که صلح یک خصوصیت مثبت است اما یک خصوصیت مطلق نیست. یعنی منطقی نیست شما همیشه و با همه افراد به صورت مطلق در صلح باشید. به همین ترتیب هر خصوصیت اخلاقی که تا این لحظه به ذهنم رسیده است گاهی می تواند نقض شود. برای مثال چند مورد را با مثال نقض آن ها عرض می کنم:

• صداقت در برابر دشمن خوب نیست.
• مهربانی خوب است اما نمی توان با هر کسی مهربان بود.
• بخشندگی مطلق ممکن نیست و گاهی به زیان جامعه یا جمعی از افراد است.
• اهل کمک بودن خوب است اما کمک برای قتل بیگناه چطور؟
• اقتدار خوب است اما گاهی مدارا نتیجه می دهد.
• امانت داری خوب است اما اگر کالای امانت مواد مخدر باشد چطور؟

عدالت

می بینید که هر اخلاقی مطلق نیست و جا و مکانی دارد. اما عدالت مطلق است. عدالت در برابر دوست و دشمن باید برقرار باشد. هیچ پیش شرطی نمی توان برای آن گزاشت. آن بخشی از طلب ذاتی انسان که اخلاق نیکو را طلب می کند، با هر کدام از این خصوصیت های اخلاقی مثبت سیر آب نمی شود اما عدالت آن اوج خصوصیت های اخلاقیست و احتمالا تنها خصوصیت اخلاقی مطلق است که اگر در انسان ظاهر شود نشان دهنده رشد کامل او خواهد بود. چرا که طلب انسان تنها با چیزهای مطلق سیرآب می شود.

لذا برای بنده روشن تر شد که اهمیت عدالت در چیست و به عنوان تنها خصوصیت اخلاقی مطلق که شناسایی کرده ام کاملا روشن است که چرا باید جزو اصول اعتقاد انتخاب شده باشد.

لطفا اگر سایر خصوصیات اخلاقی را سراغ دارید که حرف های بنده را نقض می کند یا آن ها را تایید می کند در نظرات با بنده به اشتراک بزارید.

رذیل ترین اخلاق چیست؟

اگر عدالت اوج ظهور اهلاق نیک باشد رذیل ترین آن چیست؟ تقریبا با توجه به شواهد اطمینان دارم که آن حسادت است. اما هنوز دلیل قانع کننده برای آن ندارم.