انقلاب ساتوشی

این مطلب با زبان غیر تخصصی و برای آن دسته از دوستانم نوشته شده است که در رابطه با ارزهای دیجیتال از من می‌پرسند. اما اگر ارزهای دیجیتال واقعا چیزی بیشتر از یک ارز باشند چه؟ آیا می‌تواند اولین انقلاب جهان شمول و آزادی خواهانه بشر با ابزار تکنولوژی بلاکچین رقم بخورد؟

دولت آمریکا برای خانه دار کردن تمام مردم خود طرحی را اجرا می‌کرد که طی آن هر فرد می‌توانست برای خرید یک واحد خانه بخشی از مبلغ آن را از تسهیلات بانکی استفاده نماید و همان ملک خریداره شده را به عنوان ضمانت بازپرداخت به بانک ارائه دهد تا ریسک بانک‌ها به صورت کامل از بین برود.

این مسئله رقابتی بین بانک‌ها ایجاد کرد تا مشتریان بیشتری را جذب کنند، بدین صورت که برخی از بانک‌ها دیگر اعتبار سنجی‌های لازم مشتریان را انجام نمی‌دادند و با خیال اینکه ملک ضامن این تسهیلات است و در صورت عدم توانایی وام گیرنده در بازپرداخت تسهیلات می‌توانند ملک مربوطه را مصادره کنند اقدام به ارائه تسهیلات تا 90 درصد ارزش املاک نمودند.

در نهایت این مسئله موجب افزایش تقاضای کاذب در حوزه مسکن شده و پس از مدتی با ترکیدن حباب مسکن همراه شد. بانک‌ها که خیالشان از بابت تضامین دریافتیشان راحت بود سود این تسهیلات را با عنوان اوراق کم ریسک به مردم نیز فروخته بودند. اما ترکیدن حباب مسکن موجب از بین رفتن ارزش مسکن و در مواقع بسیاری موجب کاهش ارزش تضامین دریافتی بانک شد. مردم ترجیح دادند بجای پرداخت اقساط اجازه دهند بانک خانه هایشان را مصادره کند چرا که ارزش آن خانه بسیار کمتر از اقساطی بود که باید پرداخت می‌شد و همین مسئله موجب ایجاد بحران مالی سال 2008 شد.

دولت برای نجات بانک‌ها وارد عمل می‌شود و با چاپ پول و فقیر تر کردن مردم بانک‌ها را از این وضعیت نجات می‌دهد تا یک بار دیگر نشان دهد امانت دار خوبی برای در دست داشتن قدرت چاپ پول نیست. سرمایه گذاران برای حفظ ارز دارایی‌های خود به طلا پناه بردند.

در چنین شرایطی شخصی با نام مستعار “ساتوشی ناکاموتو” در اندیشه ایجاد یک پول مستقل و پس از دو سال کار کردن روی پروژه، اولین بلاک “بیت کوین” را در سال 2009 ایجاد نمود.

در تاریخ 2009/03 نسخت وزیر در آستانه دومین کمک مالی به بانک‌ها است.
روزنامه تایمز

ساتوشی با قرار دادن این تیتر از روزنامه تایمز در اولین بلاک بیت کوین نسبت به چاپ و مدیریت پول توسط دولت‌ها اعتراض می‌کند. او با این کار نشان داد که تنها به دنبال ابداع یک پول با تکنولوژی جدید نیست، بلکه به دنبال انتقال قدرت پول از دولت‌ها به مردم است. شاید به همین علت است که ساتوشی سعی کرده است به سرعت این پروژه را به اتمام رسانده و به صورت عمومی منتشر کند، قبل از اینکه تب و تاب بهران اقتصادی از اذهان مردم پاک شود. به نظر شخصی من بیت کوین از نظر اقتصادی یک شاهکار فوق العاده و از نظر تکنولوژیک یک پروژه انقلابی اما پر از نقص و ایراد است. همچنین ساتوشی برای جلوگیری از تورم و چاپ پول مقدار کل بیت کوین‌ها را محدود به 21 میلیون عدد کرده است.

مزایای بیت کوین

بیت کوین به صورت غیر متمرکز و مستقل از دولت‌ها فعالیت خود را انجام می‌دهند.
اگر شما از کلید خصوصی خود به درستی محافظت کنید کسی نمی‌تواند دارایی شما را بلوکه یا مصادره کند.
قدرت چاپ پول از دولت‌ها گرفته می‌شود و از ایجاد تورم جلوگیری می‌کند.
ارائه خدمات به تمام مردم جهان به صورت عادلانه انجام می‌شود و امکان تحریم کشور یا منطقه‌ای خاص وجود ندارد.
انتقال ارز به هر نقطه جهان به راحتی ممکن است و این مسئله به تشکیل تجارت جهانی در یک فضای عادلانه‌تر کمک می‌کند.
دارایی شما در هر نقطه از جهان همراه شماست و نیاز به مراجعه حضوری بانک‌ها یا هرگونه مراجعه به بانک از بین می‌رود.

مفهوم امضاء دیجیتال

شما با داشتن یک کلید خصوصی (Private Key) هر مطلب یا قراردادی را امضاء می‌کنید و در اختیار عموم قرار می‌دهید. دیگران با استفاده از کلید عمومی (Public Key) می‌توانند بررسی کنند که این مطلب واقعا توسط خودتان امضاء شده یا نه. اگر شخصی کلید خصوصی شما را بدزدد در واقع هویت شما را دزدیده و می‌تواند به جای شما در فضای اینترنت سخن بگوید یا پول‌هایتان را جابجا کند.

بلاکچین

اگر نگاه غیر تخصصی به بلاکچین داشته باشیم، درواقع بلاکچین یا زنجیره بلوکی، زنجیره‌ای از اطلاعات یا روشی برای ذخیره اطلاعات است. به نحوی که شما قادر نخواهید بود بعدها آن اطلاعات را حذف یا ویرایش کنید. برای مثال اگر من در یک شبکه بلاکچین ثبت کنم که تمام دارایی‌های خود را به شما می‌دهم، هرگونه تغییر یا حذف این اطلاعات قابل تشخیص برای دیگران و نامعتبر خواهد بود.

ماینرها

بیت کوین یک شبکه همتا به همتا است، بدین مفهوم که اطلاعات آن به جای ذخیره شدن در یک کامپیوتر، در ده‌ها کامپیوتر در سراسر جهان ذخیره شده است و به همین علت دولت‌ها توان از کار انداختن آن را تا بحال نداشته‌اند. ماینرها یا نودهای کامل بیت کوین در سراسر جهان وظیفه دارند علاوه بر بررسی امضاء دیجیتال و تائید این نکته که انتقال وجه توسط صاحب اصلی آن انجام شده است، از خرج کردن دوباره پول نیز جلوگیری می‌کنند. سپس داده‌های جدید را در بلاکچین ثبت می‌کنند و بابت این کار از انتقال دهنده وجه کارمزد دریافت می‌کند. همچنین شبکه برای قدردانی از عملیات انجام شده توسط ماینرها مقداری پاداش به ماینر اهدا می‌کند که در بیان عمومی به این عمل استخراج ارز دیجیتال گفته می‌شود. این پاداش رفته رفته کاهش یافته و در نهایت به اتمام می‌رسد و ماینرها تنها در ازای دریافت کارمزد شبکه عملیات انتقال را انجام خواهند داد.

کیف پول

همانطور که گفته شد داده‌های بیت کوین در سرتاسر شبکه اینترنت پخش شده است و در جایی خاص یا در تلفن همراه شما ذخیره نمی‌شود. اما برای دسترسی به این داده‌ها یا انتقال دادن پول‌هایتان به نرم‌افزارهای کیف پول نیاز خواهید داشت. این نرم‌افزار می‌تواند درخواست شما را با امضاء دیجیتالتان امضاء کرده و به شبکه ارسال کند، اما از آنجایی که به خاطر سپردن کلید خصوصی بسیار دشوار است، بجای آن 24 کلمه انگلیسی (Seed Phrases) را در اختیار شما می‌گزارد که کلید خصوصی تان از این کلمات به دست می‌آید. در واقعا این 24 کلمه کلید دسترسی به پول‌هایتان است و اگر آن را به درستی در جایی نگهداری نکنید یا دزدیده شوند پول‌هایتان را از دست خواهید داد. همچنین تنها داشتن این کلمات کافیست تا از هر نقطه‌ای از جهان به پول‌هایتان دسترسی داشته باشید.

قرارداد هوشمند

بیت کوین رقیب جدی برای ارزهای دولتی بود، اما بغیر از ایجاد پول اتفاق دیگری را رقم نمی‌زد. اتریوم یک ارز دیجیتال مشابه بیت کوین است که در کنار یدک کشیدن مفهوم پول، امکان بستن قرارداد هوشمند بین اشخاص را ممکن کرد. قرارداد هوشمند پس از امضاء توسط طرفین نیاز به هیچ ناظر، دادگاه یا پلیسی ندارد و به صورت سیستمی اجرا می‌شود.

توکن

قراردادهای هوشمند این امکان را ایجاد کردند که در شبکه اتریوم علاوه بر وجود یک ارز بومی با نماد ETH چندین توکن قابل معاوضه نیز ایجاد شود. یکی از پرکاربرد ترین توکن‌های مورد استفاده در ارزهای دیجیتال استیبل کوین USDT است که توسط یک شرکت متمرکز به قیمت هر واحد یک دلار عرضه شده است و آن شرکت با کنترل عرضه و تقاضا ارزش آن را همواره در یک دلار نگه می‌دارد تا اگر شما بخواهید ارز دیجیتالی با ارزش دلاری ثابت داشته باشید بتوانید از USDT استفاده کنید.

صرافی متمرکز

پس از رواج بیت کوین در بین مردم، صرافی‌هایی برای مبادلات ارزهای دیجیتال ایجاد شدند. برای مثال شما با پرداخت وجه مشخصی دلار به یک صرافی متمرکز می‌توانید از آن‌ها بیت کوین یا اتریوم دریافت کنید. سپس می‌توانید ارزهای دیجیتال خود را در داخل برخی از صرافی‌ها نگه داشته یا به کیف پول شخصی خودتان انتقال دهید.

صرافی غیر متمرکز

در فضای بی اعتمادی به دولت‌ها و شرکت‌های خصوصی، بهتر نیست پول‌هایمان را بجای سپردن به صرافی‌های ناشناس خودمان با خودمان مبادله کنیم؟ اما چطور می‌توانیم به همدیگر اعتماد کنیم در حالی که شاید حتی همدیگر را تا بحال ندیده باشیم؟ در صرافی‌های غیرمتمرکز شما متعهد می‌شوید که در ازای دریافت مقداری از یک توکن یا ارز دیجیتال از یک شخص، یک توکن یا ارز دیجیتال دیگر را به اون پرداخت کنید. قرارداد هوشمند ابتدا مبالغ را از هر دو طرف بلوکه کرده و سپس انتقال وجه را انجام می‌دهد.

استقراض یا دریافت تسهیلات

فرض کنید شما مقدار زیادی اتریوم دارید که قصد فروش آن تا مدت مشخصی را نخواهید داشت. شما می‌توانید طی یک قرارداد هوشمند اتریوم خود را به عنوان ضمانت در شبکه بلوکه کنید و در ازای آن از یک فرد دیگر USDT وام بگیرید. شما موظف خواهید بود در مدت مشخص USDT را به همراه سود مشخص به آن فرد بازگردانید و در غیر این صورت اتریوم بلوکه شده شما به منظور جبران خسارت آن فرد مصادره خواهد شد. تمامی این امور به صورت سیستمی و بدون نیاز به نظارت اشخاص انجام می‌شود.

NFT

توکن‌های غیر مثلی یا NFT در به منظور اثبات مالکیت اطلاعات استفاده می‌شود. فرض کنید شما نخستین کسی هستید که یک تصویر یا ویدئو را ضبط کرده‌اید و برای اثبات آن مقدار Hash شده آن داده را در داخل شبکه به نام خودتان ثبت می‌کنید. زین پس اگر هم کسی اطلاعات شما را کپی کرد یا از تصویر شما به نام خودش استفاده کرد شما می‌توانید با نشان دادن این هش آن اطلاعات در شبکه که به دست شما به امضاء رسیده است اثبات کنید که آن اطلاعات به متعلق به شماست. سپس می‌توانید این مالکیت را به شخص دیگری انتقال داده و در واقع آن را به فروش برسانید.

WEB3.0

ارزهای دیجیتال حریم شخصی

زمانی که اطلاعات در بلاکچین ذخیره می‌شود، قابل مشاهده توسط عمومی خواهد بود، یعنی کاملا مشخص است که چه مقدار ارز از کدام کیف پول به کدام کیف پول منتقل شده است. در این صورت اگر شما بدانید یک کیف پول متعلق به چه کسیست می‌توانید تمامی مبالغی که او دریافت یا پرداخت کرده است را مشاهده کنید. ارزهای دیجیتال حریم شخصی با در هم تنیدن سه امضاء دیجیتال مستقل روشی را ارائه کردند که نقل و انتقالات در شبکه بلاکچین قابل شناسایی نباشد. Monero نمونه موفقی از این ارزهاست که تنها مفهوم انتقال وجه را ارائه می‌کند و Dusk نمونه جدیدتریست که علاوه بر انتقال وجه، قراردادهای هوشمند را با حفظ حریم شخصی افراد اجرا می‌کند.

نود کامل

یک نود کامل، کامپیوتریست که تمام اطلاعات بلاکچین را به صورت کامل دانلود می‌کند تا علاوه بر حفاظت از آن، نقل و انتقالات ارزهای دیجیتال و توکن‌ها را بررسی و تائید کند. هرچقدر تعداد نودهای کامل در یک ارز دیجیتال بیشتر باشد، امکان صدمه زدن به آن کاهش می‌یابد. نود کامل بررسی می‌کند که آیا این درخواست انتقال ارز توسط خودتان امضا شده یا نه، سپس با قرار دادن چند نقل و انتقال ارز در یک بلاک سعی می‌کند پاداش آن بلاک را دریافت کند. در صورتی که شانس با وی همراه باشد، صاحب نود علاوه بر دریافت پاداش بلاک، تمامی کارمزدهایی را که انتقال دهنده آن ارز دیجیتال برای انتقال پرداخت کرده است را دریافت می‌کند. هر ماینر یا باید یک نود کامل باشد یا به یکی از نودهای کامل کمک کند تا شانس ساختن بلاک جدید را افزایش دهد.

اجماع به روش اثبات کار

تمام ماینرها به صورت همزمان در حال تائید تراکنش‌ها و محافظت از شبکه هستند، اما پاداش تشکیل یک بلاک اطلاعات جدید در بلاکچین به صورت شانسی هر بار به یکی از ماینرها می‌رسد. ساتوشی برای اینکه یک کامپیوتر شانس محدودی برای دریافت پاداش داشته باشد و خود را به جای چندین کامپیوتر معرفی نکند، اجماع به روش اثبات کار را ابداع کرد، بدین صورت که ماینر باید یک محاسبه بسیار پیچیده ولی بدرد نخور را با نهایت توان خود انجام دهد تا نشان دهد که یک کامپیوتر واقعیست و قدرت پردازش آن به صورت کامل در اختیار شبکه قرار گرفته است. بدین ترتیب هر کسی کامپیوترهای قوی تر یا بیشتری داشت شانس بیشتری برای دریافت پاداش کسب می‌کرد. در حال حاضر ماینرهایی با تکنولوژی ASIC که برای انجام این محاسبات بسیار بهینه شده‌اند جایگزین کامپیوترها شده‌اند.

استخر استخراج

فرض کنید میلیون‌ها کامپیوتر در سرتاسر جهان در حال انجام محاسبات برای دریافت پاداش هستند و این پاداش تنها هر ده دقیقه یک بار به یک ماینر تعلق می‌گیرد. در چنین شرایطی شانس شما برای دریافت پاداش بسیار کم خواهد بود. در چنین شرایطی چندین کامپیوتر و ماینر با هم متهد شده و یک استخر استخراج را تشکیل می‌دهند. در صورتی که یکی از ماینرهای این استخر موفق به کسب پاداش شود، این پاداش بین تمامی اعضا نسبت به قدرت پردازشی ارائه شده تقسیم می‌شود.

مشکلات روش اثبات کار

بله درست است، بیت کوین توانست قدرت مدیریت پول را از بانک‌ها و دولت‌ها بگیرد، ولی آن را تنها در اختیار افرادی قرار داد که دستگاه ماینر دارند. باید بدانید که در صورت اتهاد بیش از 50 درصد ماینرها، می‌توانند آسیب‌هایی را به شبکه وارد کنند. یا برای افزودن ویژگی جدید به بیت کوین باید بالای 50 درصد از ماینرها با این ویژگی جدید موافقت کنند. این در حالیست که اگر این ویژگی جدید به نفع مردم باشد ولی درآمد ماینرها را کاهش دهد، ماینرها برای حفظ درآمد خود با آن ویژگی مخالفت خواهند کرد.

اجماع به روش اثبات سهام

در این روش تنها کسانی می‌توانند کامپیوترهایشان را در اختیار شبکه قرار دهند که ارز دیجیتال بومی آن شبکه را در اختیار داشته باشند. شانس هر کامپیوتر برای دریافت پاداش به مقدار ارز دیجیتالی خواهد بود که در اختیار دارد. بدین ترتیب ذینفع اصلی در دریافت پاداش‌های شبکه دارندگان ارز دیجیتال همان شبکه خواهد بود. کاردانو (Cardano) با نماد تجاری ADA نمونه موفق در اجرای اجماع به روش اثبات سهام است. شما می‌توانید با اجرای یک نود کامل شبکه شروع به دریافت پاداش‌های شبکه و کارمزدهای انتقال وجه کنید اما برای افزایش درآمد نیازی به خریدن کامپیوترهای قدتمند تر ندارید، تنها کافیست مقدار کاردانو بیشتری داشته باشید تا شانس شما برای دریافت پاداش و کارمزد شبکه افزایش یابد.

سهام گذاری

فرض کنید در روش اثبات سهام هر کسی بخواهد با کامپیوتر خودش شروع به کسب درآمد کند. اگر میلیون‌ها کامپیوتر در حال اجرای نود کامل باشند باز هم شانس دریافت پاداش بسیار کم خواهد بود. در روش اثبات سهام به جای ایجاد استخر استخراج از سهام گذاری برای رفع این مشکل استفاده می‌شود. بدین صورت که یک نفر نود کامل را در کامپیوتر خود اجرا می‌کند و دیگران ارزهای دیجتال خود را در اختیار او می‌گزارند تا شانس او برای دریافت پاداش بیشتر شود. در عوض در صورت دریافت پاداش آن را به صورت عادلانه بین کسانی که ارز خود را در کامپیوترش سهام گذاری کرده‌اند تقسیم می‌کند. تمامی این امور به صورت سیستمی و بدون خطر از دست رفتن پول انجام خواهد شد. پس شما تنها با داشتن مقداری کاردانو و سهام گذاری آن در یکی از نودهای کامل شبکه می‌توانید از انتقال وجه توسط دیگران درآمد کسب کنید و مقدار کاردانو خود را افزایش دهید.

رای گیری برای ارتقای شبکه

همانطور که گفته شد برای ارتقا شبکه یا قوانین آن در روش اثبات کار باید دست به دامن ماینرها شویم و اگر این ارتقا به نفع ماینرها نباشد با آن موافقت نخواهند کرد. اما در روش اثبات سهام، قدرت دست دارندگان آن ارز دیجیتال است نه ماینرها، چرا که ماینرها در صورتی سود بیشتری کسب خواهند کرد که مردم ارزهایشان را در آن ماینر سهام گذاری کرده باشند. بدین ترتیب مردم ارز هایشان را در اختیار ماینری قرار خواهند داد که با ارتقا شبکه موافق یا هم نظر مردم باشد. اگر مردم بخواهند ارتقا در شبکه اتفاق بیفتد این نظر را با سهام گذاری در نودهای موافق اعلام می‌کنند و اگر با ارتقا شبکه مخالف باشند سهامشان را در اختیار نودهای مخالف ارتقا یا تغییر قرار خواهند داد. در نتیجه هرگونه تغییر در شبکه با نظر و رای مردم انجام خواهد شد.

رهبران جدید در دنیای جدید

ارزهای دیجیتال مبتنی بر رای گیری، محدودیتی برای پیشرفت نخواهند داشت و همواره با نظر و رای مردم قوانینشان را تغییر یا ارتقا خواهند داد. همین مسئله باعث خواهد شد برخی از مردم که خودشان توان تشخیص درست و غلط را ندارند، رایشان را در اختیار نودهایی قرار دهند که معتقد هستند انتخاب درست را خواهد کرد. در نتیجه ارزهای دیجیتال شاید زمانی شکلی جدید از دولت‌‌ها یا حکومت‌ها را تشکیل خواهند دهند اما مفهوم رهبر در بین انسان‌ها از بین نخواهد رفت.

جمع بندی

تمامی این پیشرفت‌ها مدیون تلاش‌های افراد زیادیست که برای آزادی نوع بشر تلاش می‌کنند. ساتوشی اولین کسی نبود که این ایده‌ها را در سر داشت. اما اولین کسی بود که توانست ایده ارز دیجیتال غیر متمرکز را با موفقیت اجرا کند. اما امروز کاری که او شروع کرد آنقدر پیشرفت کرده است که تمامی دولت‌ها و حتی ابر قدرت‌ها را به چالش کشیده است. به صورتی که دولت‌ها از تلاش برای محدود کردن ارزهای دیجیتال دست کشیده و شروع به همراهی با آن‌ها کرده‌اند تا از مزایای آن‌ها استفاده کنند و از پیشرفت تکنولوژی عقب نمانند.

نوید مهاجری